انواع بیماری‌های کلیوی
بیماری مزمن کلیه (CKD)
بیماری مزمن کلیه به اختلالی گفته می‌شود که عملکرد کلیه‌ها به‌تدریج کاهش پیدا می‌کند. این روند معمولاً آهسته و بی‌صدا است و ممکن است فرد تا مراحل پیشرفته متوجه بروز مشکل نشود. مهم‌ترین دلایل بروز این بیماری، دیابت و فشار خون بالا هستند. سایر عواملی مثل مصرف طولانی‌مدت برخی داروها (مانند مسکن‌ها)، عفونت‌های مزمن یا بیماری‌های خودایمنی نیز می‌توانند نقش داشته باشند.
در مراحل اولیه بیماری، ممکن است علائم واضحی وجود نداشته باشد. اما با پیشرفت اختلال، نشانه‌هایی مثل خستگی مزمن، تورم در پاها یا دست‌ها، تکرر ادرار یا کاهش میزان آن، و بالا رفتن سطح اوره و کراتینین در خون ظاهر می‌شوند.
درمان بیماری مزمن کلیه بیشتر بر کنترل عوامل زمینه‌ساز، تغییر سبک زندگی و استفاده از داروهای محافظ کلیه تمرکز دارد. در مراحل پیشرفته، ممکن است نیاز به دیالیز یا پیوند کلیه باشد.
سندرم نفروتیک
سندرم نفروتیک مجموعه‌ای از علائم است که به دلیل آسیب به فیلترهای کلیه (گلومرول‌ها) به‌وجود می‌آید. مهم‌ترین ویژگی این بیماری، دفع شدید پروتئین از طریق ادرار است که منجر به کاهش پروتئین خون، ورم شدید بدن (به‌ویژه در اطراف چشم‌ها و پاها) و افزایش چربی خون می‌شود.
علت‌های متعددی برای سندرم نفروتیک وجود دارد؛ از بیماری‌های اولیه کلیه مانند گلومرولواسکلروز کانونی و قطعه‌ای (FSGS) گرفته تا بیماری‌های سیستمیک مانند لوپوس یا دیابت.
درمان این بیماری شامل کنترل فشار خون، مصرف داروهای کاهنده دفع پروتئین (مانند مهارکننده‌های آنزیم تبدیل آنژیوتانسین)، مصرف داروهای مدر برای کاهش ورم و در موارد خاص، استفاده از داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی است.
گلومرولونفریت
گلومرولونفریت به التهاب گلومرول‌ها (واحدهای فیلترکننده خون در کلیه) گفته می‌شود. این بیماری می‌تواند به‌صورت حاد یا مزمن بروز کند و علت‌های مختلفی از جمله عفونت‌ها، بیماری‌های خودایمنی، یا واکنش به برخی داروها داشته باشد.
در شکل حاد، ممکن است علائمی مانند وجود خون در ادرار، ورم ناگهانی و افزایش فشار خون ظاهر شود. در نوع مزمن، کاهش تدریجی عملکرد کلیه‌ها اتفاق می‌افتد که در صورت عدم درمان، می‌تواند به نارسایی کلیه منجر شود.
درمان بر اساس علت زمینه‌ای انجام می‌شود و ممکن است شامل آنتی‌بیوتیک، داروهای ضد التهاب، یا داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی باشد.
بیماری کلیه پلی‌کیستیک (PKD)
بیماری کلیه پلی‌کیستیک یک اختلال ژنتیکی است که باعث ایجاد کیست‌های متعدد و پر از مایع در داخل کلیه‌ها می‌شود. این کیست‌ها به‌مرور زمان رشد کرده و عملکرد طبیعی کلیه را مختل می‌کنند.
این بیماری معمولاً ارثی است و به‌صورت اتوزوم غالب یا مغلوب منتقل می‌شود. علائم آن شامل درد پهلو، عفونت مکرر ادراری، وجود خون در ادرار، و در نهایت نارسایی کلیه است.
در حال حاضر درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، اما کنترل علائمی مانند فشار خون بالا، درمان عفونت‌ها و گاهی دیالیز یا پیوند کلیه در مراحل پیشرفته می‌تواند کیفیت زندگی بیماران را حفظ کند.
نفریت بینابینی
نفریت بینابینی نوعی التهاب در بخش میانی کلیه (بین لوله‌های کلیوی) است که معمولاً در نتیجه مصرف برخی داروها یا واکنش‌های آلرژیک ایجاد می‌شود. عفونت‌ها نیز ممکن است در برخی موارد نقش داشته باشند.
علائم این بیماری شامل تب، راش پوستی، درد پهلو، خون یا چرک در ادرار و در برخی موارد اختلال در عملکرد کلیه است.
با قطع داروی مسبب و تجویز داروهای ضد التهاب یا در صورت نیاز، کورتیکواستروئیدها، بسیاری از بیماران بهبود می‌یابند.
نارسایی کلیوی
نارسایی کلیوی آخرین مرحله بیماری‌های کلیه است که در آن عملکرد کلیه‌ها تقریباً به‌طور کامل از بین می‌رود. این وضعیت می‌تواند به‌صورت حاد (ناگهانی) یا مزمن (تدریجی) رخ دهد.
در نارسایی حاد، معمولاً یک عامل قابل برگشت مثل کم‌آبی شدید، عفونت یا انسداد وجود دارد. اما در نارسایی مزمن، کلیه‌ها به‌تدریج توانایی خود را از دست داده‌اند و ممکن است بیمار نیاز به دیالیز یا پیوند کلیه داشته باشد.
درمان نارسایی کلیوی به علت آن بستگی دارد، اما در اغلب موارد، هدف از درمان حفظ عملکرد باقی‌مانده کلیه‌ها، پیشگیری از عوارض و مدیریت بیماری زمینه‌ای است.
جمع‌بندی
بیماری‌های کلیوی طیف گسترده‌ای از اختلالات را شامل می‌شوند که هر کدام با منشأ، علائم و شیوه درمانی خاص خود همراه‌اند. نکته مهم این است که بسیاری از بیماری‌های کلیه در مراحل اولیه بدون علامت هستند و فقط از طریق آزمایش‌های دوره‌ای قابل تشخیص‌اند. از بیماری مزمن کلیه گرفته تا اختلالات ژنتیکی مانند PKD یا مشکلات التهابی مانند گلومرولونفریت، همگی می‌توانند بر کیفیت زندگی تأثیر بگذارند اگر به‌موقع شناسایی و درمان نشوند.
تغذیه سالم، کنترل فشار خون، مدیریت دیابت و پرهیز از مصرف خودسرانه داروها از مهم‌ترین گام‌های پیشگیرانه برای حفظ سلامت کلیه‌ها هستند. آگاهی و مراجعه به پزشک در صورت بروز علائم مشکوک، می‌تواند از پیشرفت بیماری و ورود به مرحله نارسایی جلوگیری کند.