بیماری لوپوس چیست؟
در مقاله قبلی درباره فواید ترک سیگار؛ نجات جان، بازگشت سلامتی صحبت کردیم در این مقاله قصد داریم درباره بیماری لوپوس چیست؟ صحبت کنیم.
تصور کنید نگهبانی که وظیفه‌اش محافظت از خانه‌تان است، ناگهان به اشتباه به دیوارها، پنجره‌ها و حتی وسایل داخل خانه حمله کند. در بیماری لوپوس، همین اتفاق در بدن می‌افتد. لوپوس یک بیماری خودایمنی است؛ یعنی سیستم ایمنی، به‌جای اینکه از بدن در برابر میکروب‌ها و ویروس‌ها دفاع کند، به اشتباه به بافت‌های سالم بدن حمله می‌کند.
این حمله اشتباهی می‌تواند بخش‌های مختلفی از بدن را درگیر کند؛ از پوست و مفاصل گرفته تا کلیه‌ها، قلب، ریه و حتی مغز. علائم لوپوس در هر فرد می‌تواند متفاوت باشد؛ گاهی خفیف است، گاهی شدید می‌شود و در بسیاری از موارد به‌صورت دوره‌ای ظاهر می‌شود؛ یعنی فرد ممکن است برای مدتی احساس سلامتی کند و سپس علائم دوباره بازگردند.
لوپوس چه علائمی دارد؟
بزرگ‌ترین چالش با لوپوس این است که نشانه‌های آن ممکن است با بیماری‌های دیگر اشتباه گرفته شود. این علائم معمولا متغیرند، یعنی ممکن است روزی ظاهر شوند و روزی نه. رایج‌ترین نشانه‌ها عبارت‌اند از:
· خستگی شدید، حتی بعد از خواب کافی
· درد و تورم مفاصل، به‌خصوص در انگشت‌ها و زانو
· قرمزی یا التهاب پوستی، مخصوصاً به شکل پروانه‌ای روی گونه‌ها و پل بینی ظاهر می‌شود.
· تب‌های بی‌دلیل
· حساسیت به نور خورشید
· ریزش مو
· مشکلات کلیوی یا تنفسی
· اختلالات حافظه یا تمرکز
ممکن است در یک فرد فقط ۲–۳ نشانه دیده شود، ولی در فردی دیگر، چندین عضو بدن تحت تأثیر قرار بگیرد.
چه کسانی بیشتردرمعرض لوپوس هستند؟
زنان جوان بین ۱۵ تا ۴۵ سال بیشترین احتمال ابتلا را دارند.
سابقه خانوادگی نقش مهمی دارد؛ اگر یکی از اعضای خانواده‌تان لوپوس دارد، ریسک شما بالاتر است.
برخی عوامل محیطی مانند قرار گرفتن زیاد در معرض آفتاب یا استرس شدید ممکن است محرک باشند.
در ایران نیز به دلیل تنوع ژنتیکی، موارد ابتلا دیده می‌شود، اما ممکن است تشخیص دیرهنگام باشد.
آیا لوپوس واگیرداراست؟
نه. لوپوس اصلاً واگیردار نیست و نمی‌توان آن را از فردی به فرد دیگر منتقل کرد. برخلاف سرماخوردگی یا آنفولانزا، این بیماری از طریق تماس یا عطسه منتقل نمی‌شود.
لوپوس چگونه تشخیص داده می‌شود؟
چون نشانه‌های لوپوس شبیه بیماری‌های دیگر است، تشخیص آن نیاز به ترکیبی از معاینه بالینی، آزمایش خون و بررسی علائم دارد. یکی از آزمایش‌های رایج، آزمایش ANA است که به بررسی فعالیت غیرعادی سیستم ایمنی کمک می‌کند.
پزشک ممکن است برای بررسی کلیه، قلب یا مغز، اسکن یا نمونه‌برداری (بیوپسی) هم درخواست دهد.
آیا درمان قطعی دارد؟
در حال حاضر، درمان قطعی برای لوپوس وجود ندارد، اما خبر خوب این است که می‌توان آن را کنترل کرد. درمان معمولا شامل داروهایی برای کاهش التهاب، مهار سیستم ایمنی و مدیریت علائم است.
· داروهای ضد التهاب (مثل ناپروکسن)
· داروهای ضد مالاریا که برای پوست و مفاصل مفیدند
· داروهای کورتونی (در دوزهای پایین)
· داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی در موارد شدیدتر
زندگی با لوپوس؛غیرممکن نیست!
اگرچه لوپوس ممکن است گاهی ترسناک به‌نظر برسد، اما بسیاری از افراد با مدیریت صحیح، زندگی عادی، فعال و پویایی دارند. رعایت چند نکته می‌تواند به کنترل بهتر بیماری کمک کند:
· از نور مستقیم آفتاب دوری کنید یا کرم ضد آفتاب بزنید.
· استراحت کافی و مدیریت استرس بسیار مهم‌اند.
· مصرف دارو را طبق دستور پزشک انجام دهید و هرگز سرخود آن را قطع نکنید.
· آزمایش‌های دوره‌ای بدهید تا وضعیت اندام‌ها بررسی شود.
آیا رژیم غذایی خاصی نیازاست؟
رژیم خاصی برای لوپوس وجود ندارد، اما بهتر است از مصرف غذاهای پرنمک، چرب و فرآوری‌شده پرهیز کنید. تغذیه سالم، خواب کافی، مصرف مایعات و پرهیز از سیگار، به بدن در مقابله با بیماری کمک می‌کند.
سخن پایانی
لوپوس شاید پیچیده و گاهی غیرقابل پیش‌بینی باشد، اما با آگاهی، مراقبت و همراهی پزشک، می‌توان آن را مدیریت کرد و کیفیت زندگی را بالا برد. مهم‌ترین کار این است که بدن‌تان را بشناسید، به علائم گوش دهید و به محض مشاهده موارد غیرعادی، به پزشک مراجعه کنید.
سوالات متداول
آیا لوپوس کشنده است؟
در موارد شدید و درمان‌نشده می‌تواند خطرناک باشد، اما با درمان مناسب قابل کنترل است.
آیا لوپوس درمان قطعی دارد؟
درمان قطعی ندارد اما با دارو و مراقبت می‌توان علائم آن را کاهش داد.
لوپوس بیشتر در چه سنی ظاهر می‌شود؟
معمولا بین ۱۵ تا ۴۵ سالگی دیده می‌شود، بیشتر در زنان.
آیا لوپوس ارثی است؟
به‌صورت مستقیم ارثی نیست اما سابقه خانوادگی می‌تواند ریسک را بالا ببرد.
آیا زنان باردار با لوپوس می‌توانند زایمان سالمی داشته باشند؟
بله، با نظارت پزشکی دقیق، بارداری موفق امکان‌پذیر است.
آیا افراد مبتلا به لوپوس می‌توانند روزه بگیرند؟
بستگی به شدت بیماری و داروهای مصرفی دارد؛ باید با پزشک مشورت شود.
آیا بیماران لوپوس می‌توانند واکسن بزنند؟
بله، ولی نوع واکسن و زمان تزریق باید با نظر پزشک باشد.
آیا استرس باعث تشدید لوپوس می‌شود؟
بله، استرس می‌تواند حملات لوپوس را تحریک کند.